کد مطلب:42072 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:38

گنجینه پرسمان » تاريخ و سيره

زهد و وارستگي ابوذر چگونه بود؟

ابوذر مردي وارسته و زاهد بود و در سادگي زندگي از پيامبر (ص) پيروي ميكرد، او هرگز تحت تأثير وسوسههاي مال و ثروت قرار نميگرفت و هيچ عاملي نميتوانست او را بفريبد و از راه راست منحرف سازد. دربارة زهد و وارستگي او كافي است كه پيامبر (ص) فرمود:
«هر كس ميخواهد زهد عيسي بن مريم را به بيند، به زهد ابوذر نگاه كند». (طبقات ابن سعد /4/228)
بيشك زهد و وارستگي ابوذر، در پرتو تعاليم اسلام بود و اگر هم او ذاتاُ چنين روحيهاي داشت، سخنان و روش زندگي پيامبر اسلام (ص) در تكامل زهد و وارستگي او نقش مؤثري داشت. ابوذر خود از پيامبر اسلام (ص) نقل ميكند كه حضرت فرمود:
«نزديكترين شما به من در روز رستاخيز، كسي است كه بعد از من ثروت دنيا او را آلوده نكند، و به همان كيفيتي كه در زمان من بود، از دنيا برود» (حلية الاولياء /1/162)
طرز زندگي ابوذر پس از رحلت پيامبر اسلام (ص) تا روزي كه در بيابان ربذه جان سپرد، گواه زنده بر زهد و پارسائي بينظير او است.
در دوران خلافت عثمان، ثروتهاي سرشاري به مركز حكومت اسلامي سرازير شد و وضع مالي مسلمانان فوقالعاده رونق يافت.
گروهي از دنيا پرستان و بردگان زر و سيم كه از نظر فضيلت و كمال و سوابق درخشان اسلامي، هرگز به پاية ابوذر نميرسيدند، صاحب گنجها و خانهها و احشام و اغنام بيشمار شدند و به آلاف والوف رسيدند ولي او نه تنها دل در گرو اين ثروتها ننهاد، بلكه بشدت مراقب بود كه اين اموال عمومي در مصارف حقيقي خود مصرف گردد. او از اينكه مشاهده ميكرد عثمان بيتالمال مسلمانان را به خويشان و بستگان خود ميبخشد، سخت انتقاد ميكرد.
عثمان تصور ميكرد ميتواند با دادن حق السكوت، ابوذر را نمك گير نموده از انتقادهاي تند او راحت شود، از اين رو مبلغ 200 دينار بوسيلة دو نفر از غلامان خود براي ابوذر فرستاد و پيغام داد كه با اين مبلغ مشكلات و نيازمنديهاي خود را بر طرف نمايد، ابوذر از غلامان پرسيد:
ـ آيا عثمان به ساير مسلمانان نيز اين مقدار داده است؟
ـ نه
ـ من فردي از مسلمانان هستم، اگر چيزي در ميان آنها تقسيم شود، سهم من نيز خواهد رسيد، در غير اين صورت به هيچ وجه نخواهم پذيرفت.
ـ خليفه اظهار داشت كه اين مبلغ از مال حلال شخصي من است و ديناري از مال حرام با آن مخلوط نشده است.
ـ من هرگز نيازي به اين پول ندارم و اكنون از بينيازترين افراد هستم.
ـ ما كه در خانة تو چيزي كه به درد بخورد، نميبينم، چگونه از بينيازترين افراد هستي؟!
ـ من اكنون زير اين پارچهاي كه ميبينيد، دو قرص نان جو دارم كه از چند روز پيش مانده است، اگر گرسنه شدم با آنها رفع گرسنگي ميكنم، من با اكتفا به چنين زندگي، نيازي به اين دينارها ندارم، اين پولها را به خود عثمان بدهيدو بگوئيد: اين پولها براي من لازم نيست، محاكمه و احقاق حق ميان من و تو، به روز رستاخيز بماند تا خدا ميان من و تو، به حق داوري كند. (رجال كشي /30)
او بر اثر زهد فوقالعادهاي كه داشت، داراي طبع بلند و روح عالي بود و ضمن دعائي كه بامدادان ميخواند، از خداوند ميخواست او را از افراد پست و شرور اجتماع بينياز سازد.
يك روز هنگامي كه پيك وحي الهي (جبرئيل) بصورت «دحية كلبي»، در حضور پيامبر (ص) بود، ابوذر وارد شد، جبرئيل پرسيد: اين شخص كيست؟ حضرت فرمود: ابوذر است. امين وحي گفت:
او در آسمان از زمين معروفتر است، از او بپرس كه بامدادان چه دعائي ميخواند؟
ابوذر در پاسخ پيامبر (ص)، دعائي را كه گذشت، خواند (قاموس الرجال /2/446)
روزي يكي از مسلمانان ديد ابوذر لباس كهنهاي پوشيده و با آن نماز ميخواند، پرسيد:
ـ غير از اين، لباس ديگري نداري؟
ـ اگر داشتم ميپوشيدم.
ـ چند روز پيش ديدم دو لباس (تازه) داشتي؟
ـ آنها را به كسي دادم كه بيش از من به آنها احتياج داشت.
ـ بخدا سوگند تو خود به آنها احتياج داري.
ـ خدا تو را بيامرزد، تو دنيا را بزرگ ميشماري، آيا اين عبا را بر دوش من ميبيني؟ عباي ديگري نيز دارم كه هنگام رفتن به مسجد ميپوشم، چند تا بز دارم كه از شير آنها استفاده ميكنيم، چند تا الاغ دارم بار و اثاث ما را حمل ميكند، خدمتكاري نيز دارم كه كار خانه را انجام داده زحمت تهيه غذاي ما را متحمل ميشود، پس ما از نعمتهاي خدا چه كم داريم؟.
او وقتي كه شير بزها را ميدوشيد، ابتداء به همسايگان و مهمانان ميداد، و گاهي همه را در ميان آنها تقسيم ميكرد و براي خود او چيزي باقي نميماند. (طبقات ابن سعد /4/235)

---

: آية الله جعفر سبحاني
شخصيتهاي اسلامي شيعه ج 1 ـ 2